Makedonyada Egitim

MAKEDONYA TÜRKÜLERİ

            Bir toplumun tarih sahnesinde varlık gösterdiği ilk andan itibaren yaşadığı bütün toplumsal süreçler o toplumun türkülerinde kendini açığa çıkartmaktadır. Savaş, acı, mutluluk, barış, göç, aşk ve daha niceleri. Yaşamın her kesitinde kendini açığa çıkaran bu duygular yaşandığı dönemde saklanıp kalmaz; türküler onu alır ve gelecek kuşaklara aktarır.
            Türkülerin bu muhteşem yapısı Makedon türkülerinde de en güzel örnekleriyle karşımıza çıkmaktadır. Makedon türkülerinin özelliğini, taşıdığı anlamları anlayabilmek için önce Makedonların bugüne kadar geçirdiği tarihsel süreci tabi ki değerlendirmek gerekmektedir. Makedonlar tarihsel süreçte birçok devletin bünyesi altında yer almış,  uzun süren göçlere maruz bırakılmışlardır. Yıllarca süren tarifi zor var olma, özgür olma, kendi etkinliğini ortaya koyma mücadelesi. Türküleri incelendiğinde de görülecektir ki, Makedon türkülerinin çoğunda vatanseverlik, milliyetçilik, kahramanlık, özgürlük, eşitlik gibi öğeler vardır. Bunun yanı sıra kırık aşk hikâyelerinin yerini yadsımak da doğru olmaz. Yaşanmışlıklar, yaşanamamış yaşanmak istenen her şey vardır Makedon türkülerinde. 
Bağımsızlık amacı taşıyan bir toplum ve toplumun içinde doğup kuşaklarca dillendirilen, hatta ve hatta marş olarak bile kendini gösteren, geçmişe ışık tutan, kimi ağlatan, kimi düşündüren, kimi güldüren, kimi ağıt yaktıran Makedon türküleri.  Bu türküler sadece Makedon halkına özgü olarak kalmamış evrensel boyutlara dahi ulaşmıştır.

Makedonya’nın bu duygu yüklü türkülerinden birkaç tanesine değinelim, hikâyelerini anlatalım: “Zajdi zajdi janso sonce “  duygu yüklü bir Makedon türküsü. Türkçeye çevirisi “Bat artık parlayan güneş”. İsyan eden bir halkın sesi var bu türküde. Sözlerini anlamasanız da tınısının sizde bıraktığı etki inanılmaz. Makedonya’ nın acı dolu geçmişimi anlatıyor bu türkü, geçmişine ağlayan Makedonya’yı.
“ Makedonsko devodje”. Makedonya’ nın yıldızdan parlak gözleri olan Makedon kızlarını anlatan bir türkü. Makedon düğünlerinin vazgeçilmezi olduğu söylenir.
“ Uci me majko karaj me”. Kalbi kırık, karşılıksız bir aşk yaşayan gencin feryadı var bu türküde. Sevdiği kız için köye soğuk su getiren ama karşılık bulamayan bir genç.
“i nie sme deca na majkata zemja” Makedonya’yı, anavatanını geri almak isteyen halkın duygularına tercüman bir şarkı.  Türkçeye çevirisi “Biz anayurdun evlatlarıyız”. Bu türkülerin sayısını arttırmak tabi ki mümkün. Duygulara tercüman olan türkülerin toplum üzerindeki etkisi hiç şüphesiz ki yadsınamaz. Hem toplum türküye hem de türkü topluma yoldaş olur.


Makedon türkülerinin taşıdığı duygunun dışında Türkçeye çok yakın kelimeler içermesi de göze çarpar. Uzun yıllar Türk nüfusunun yaşam alanı olan yerleşkede,  Makedon dilinde, Türk izleri görülmektedir.  Hatta bazı türkülerin, Türk türküleri olduğu düşünülür bu durumdan dolayı.
Makedon türkülerinin birçoğu anonimdir. Yazıldığı, dile getirildiği dönem, yaşam koşulları için tahmin yapılsa da eseri orta koyan için isim konulamamaktadır. Peki, bu bir sorun mu teşkil eder? Bu verilecek yanıt tabi ki hayırdır.  Ortak bir geçmişi olan bir toplumdan bahsediyoruz, her şeyden önce aynı kaderi yaşayan insanlardan. Bugün üzerinden ne denli zaman geçerse geçsin, o sınırlar içinde yaşayan bir Makedon’ un yaşı kaç olursa olsun dinlediği her türkü onda can bulacaktır. Bir olayı, durumu birinci şahıs olarak yaşamanıza gerek yoktur ona anlam yükleyebilmek için. Farkında olmasanız da siz onunla büyümüşsünüzdür zaten.